Mục tiêu giảm lượng khí nhà kính

Tiếp cận mục tiêu giảm lượng khí nhà kính và giảm biến đổi khí hậu, thị trường tín chỉ carbon đã trở thành một phần quan trọng của chiến lược giảm phát thải toàn cầu. Tín chỉ carbon, còn được biết đến là quyền lợi giao dịch phát thải, là một hình thức giao dịch môi trường mà mỗi tín chỉ đại diện cho một lượng khí nhà kính cụ thể đã được giảm xuống so với mức tiêu chuẩn quốc tế. Trong bối cảnh mà sự chú ý đối với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường ngày càng tăng, thị trường tín chỉ carbon đang trải qua sự phát triển đáng kể và ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực khác nhau.

Một trong những yếu tố quan trọng làm nổi bật thị trường tín chỉ carbon là sự thúc đẩy từ các cam kết và thỏa thuận quốc tế về biến đổi khí hậu. Hiệp định Paris năm 2015 đã đưa ra mục tiêu giảm nhiệt độ toàn cầu dưới 2 độ C so với mức tiền công nghiệp và nỗ lực giảm xuống dưới 1,5 độ C. Các quốc gia tham gia Hiệp định Paris đều cam kết thực hiện các biện pháp giảm phát thải và thúc đẩy sử dụng năng lượng tái tạo, và tín chỉ carbon trở thành một công cụ hữu ích để họ đạt được mục tiêu này.

Phân loại thị trường tín chỉ Carbon

Thị trường tín chỉ carbon có thể được phân thành hai loại chính: thị trường chính phủ và thị trường tự do. Trong thị trường chính phủ, chính phủ đặt ra một mức giới hạn cho lượng phát thải và cấp phát một số lượng tín chỉ carbon tương ứng. Do đó, các tổ chức và doanh nghiệp có thể giao dịch tín chỉ này để đạt được mục tiêu giảm phát thải của họ. Mô hình này thường được sử dụng trong các quốc gia có hệ thống quản lý môi trường mạnh mẽ và có sự can thiệp lớn từ chính phủ.

Ngược lại, trong thị trường tự do, các tổ chức và doanh nghiệp có thể tự do giao dịch tín chỉ carbon trên thị trường mở, không có sự can thiệp đặc biệt từ chính phủ. Thị trường này thường xuyên xuất hiện ở các quốc gia có nền kinh tế thị trường mạnh mẽ và hệ thống quản lý môi trường linh hoạt.

Hiểu một cách đơn giản, thị trường tín chỉ carbon vận hành có các bên mua, bán và các tổ chức trung gian. Bên bán, có thể là mọi tổ chức nếu “dấu chân carbon” – hoạt động phát thải carbon trong toàn bộ hoạt động (chuỗi cung ứng, kinh doanh trực tiếp, chuỗi phân phối) có tổng mức phát thải ròng CO2 âm. Họ có thể là người thực hiện các dự án trồng rừng và bảo vệ hệ sinh thái, doanh nghiệp phát triển dự án năng lượng tái tạo, công ty sản xuất xe điện…

Ngược lại, bên mua là các doanh nghiệp có lượng phát thải CO2 dương, có thể là công ty sản xuất thép, xi măng, hóa dầu, sản xuất hóa chất, may mặc… Bên mua buộc phải mua tín chỉ carbon để hàng hóa đủ điều kiện xuất khẩu vào các thị trường có quy định về tiêu chuẩn sản xuất xanh. Ở giữa người mua và người bán, các đối tác trung gian là các đơn vị tư vấn, đơn vị kiểm toán, các nhà môi giới trung gian chia theo nhiều cấp độ mà ở quy mô lớn nhất là các ông lớn như South Pole cầm trịch thị trường. Các dự án phục hồi hệ sinh thái biển hay trồng rừng sẽ được đo lường, kiểm tra và cấp chứng nhận tín chỉ carbon từ nhiều tổ chức quốc tế như Control Union trong ngành trồng rừng và IREC (EU) và APX TIGR (Mỹ) trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.

Một trong những ưu điểm lớn của thị trường tín chỉ carbon là khả năng tạo động lực cho các tổ chức và doanh nghiệp để đầu tư vào công nghệ và quy trình làm việc mới, giảm phát thải một cách hiệu quả hơn. Khi giá tín chỉ carbon tăng lên, doanh nghiệp sẽ có động cơ lớn hơn để đầu tư vào các giải pháp giảm phát thải và sáng tạo năng lượng tái tạo. Điều này có thể đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang một nền kinh tế xanh hơn và giúp thúc đẩy sự đổi mới trong các ngành công nghiệp quan trọng.

Tuy nhiên, thị trường tín chỉ carbon cũng đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những vấn đề lớn nhất là việc xác định mức giảm phát thải có thể được đạt được và tính toán chính xác lượng tín chỉ carbon tương ứng. Các quy tắc và chuẩn mực về đo lường và báo cáo phát thải cần phải được thiết lập và duy trì một cách chặt chẽ để tránh sự không chắc chắn và lạm dụng trong giao dịch tín chỉ carbon.

Một thách thức khác là sự không đồng đều trong việc áp dụng các biện pháp giảm phát thải giữa các quốc gia và các ngành công nghiệp. Những quốc gia có nền kinh tế phát triển cao hơn thường có nhiều nguồn lực hơn để đầu tư vào các giải pháp giảm phát thải và có khả năng đáp ứng các mục tiêu giảm phát thải một cách dễ dàng hơn so với các quốc gia đang phát triển.

Ngoài ra, thị trường tín chỉ carbon cũng đối mặt với rủi ro từ biến động giá. Giá tín chỉ carbon có thể tăng hoặc giảm tùy thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm chính sách chính phủ, sự cạnh tranh trên thị trường, và biến động trong nền kinh tế toàn cầu. Sự biến động này có thể tạo ra rủi ro kinh doanh và ảnh hưởng đến hiệu suất tài chính của các doanh nghiệp.

Tính đến thời điểm hiện tại, thị trường tín chỉ carbon đang phát triển mạnh mẽ và có tiềm năng lớn cho sự mở rộng trong tương lai. Sự chú ý ngày càng tăng đối với biến đổi khí hậu và sự cam kết của nhiều quốc gia và tổ chức về việc giảm phát thải sẽ tiếp tục tạo động lực cho sự phát triển của thị trường này. Đồng thời, cũng cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế để xây dựng một hệ thống tín chỉ carbon hiệu quả và công bằng, giúp đạt được mục tiêu giảm phát thải toàn cầu và bảo vệ môi trường.